شاهچراغ (ع):
مهمترين زيارتگاه شهر شيراز بقعه مير سيد احمد فرزند امام هفتم (ع ) معروف به
شاهچراغ است كه نزديك مسجد نو واقع مي باشد .
سيد مير احمد بين سالهاي 210 تا 193 هجري قمري در زمان خلافت مامون براي ديدار
برادرش حضرت امام رضا ( ع) از راه فارس و شيراز عازم خراسان بود كه در شيراز او را
شهيد كردند و در همين جا مدفون گرديد تا مدتها از مقبره اين امامزاده اطلاعي در دست
نبود تا اينكه در طي حادثه اي در زمان امير مقرب الدين وزير اتابك ابوبكر جسد حضرت
پيدا شد و با تشخيص صاحب جسد از روي نوشته انگشتري به دستور امير مقرب الدين بر روي
آن بقعه و بارگاهي بر پا ساختند از اين زمان احياء و آباداني در اين بقعه صورت
پذيرفت و بارها سرداران ، امرا و پادشاهان اين مكان را مورد احياء و مرمت قرار
دادند . از جمله مرمت هاي اساسي توسط نادر شاه صورت گرفت . وي قبل از فتح شيراز و
شكست دادن افاغنه نذر كرده بود كه در صورت پيروزي تعميراتي در شاهچراغ بنمايد .
نادر پس از پيروزي بر دشمنان مقدار زيادي پول و نزديك به 3 كيلو زرناب را براي
ساختمان قنديل در بالاي حرم هديه كرد اين قنديل تا سال 1239 هجري قمري در بقعه
موجود بود و در آن سال به خاطر زلزله شديد و خرابي قسمتي از بقعه قنديل به مصرف
تعميرات ضروري بقعه رسيد . در دوره قاجاريه نيز بقعه شاهچراغ بارها مورد مرمت قرار
گرفت .
در منابع آمده است كه نخستين گنبد ساخته شده برروي بقعه به سال 623 هجري قمري و
توسط همان امير مقرب الدين بوده است . در قرن هشتم هجري قمري به فرمان ملكه تاشي
خاتون ( مادر شاه ابواسحاق اينجو ) گنبدي 72 تركي بر روي بقعه ساخته مي شود كه در
نوع خود يكي از شاهكارهاي هنري و معماري قرن هشتم هجري در شيراز بوده است . زلزله
سال 1239 هجري قمري اين گنبد را خراب كرد و يكي از شاهزادگان قاجاري گنبد را تعمير
و تجديد بنا كرد كه طرح آن شبيه گنبد فعلي آستانه حضرت سيد علاالدين حسين بود ،
درست سي سال بعد زلزله ديگري در گنبد شكاف ايجاد كرد و مجدداً گنبد تعمير شد آخرين
تعمير گنبد در سال 1336 شمسي بود كه با نصب اسكلت آهني گنبد جديدي ساخته شد .
بناي فعلي بقعه شامل ايوان اصلي در مشرق ، حرم وسيع و شاه نشين هايي از چهار جانب و
مسجدي در قسمت غرب حرم و اتاقها و مقبره هاي متعدد متصل به بقعه است . از ديدنيهاي
بقعه شاه چراغ آئينه كاري ، نوشته هاي گچبري ، تزئينات و درهاي نقره و رواق و حرم و
حرم وسيع اين بقعه مي باشد . مرقد مطهر حضرت در شاه نشين بين محوطه زير گنبد و مسجد
بالاي سر امام زاده قرار دارد. اين شيوه ساخت بقعه و مرقد كه درست در وسط محوطه زير
گنبد نباشد در ديگر زيارتگاههاي معروف شيراز نيز ديده مي شود . در دو انتهاي ايوان
دو مناره كوتاه مشاهده مي شود از ديگر ديدنيهاي بقعه شاهچراغ صحن وسيع آن مي باشد
كه از سه جانب آن را احاطه كرده است . در طي دو دهه گذشته تعميرات زيادي در بقعه
شاهچراغ انجام گرفته و در دو ضلع شمالي جنوبي صحن بقعه حجره هاي متعددي ساخته شده
است .
در جوار حضرت شاهچراغ شخصيت هاي مشهور علمي و ادبي و روحانيون برجسته دفن شده اند .
از جمله مكانهاي وابسته به بقعه شاهچراغ ، كتابخانه احمدي وابسته به بقعه است كه با
وجود كتابهاي خطي نفيس و باارزش از كتابخانه هاي قديمي و معروف شيراز به شمار مي
رود.
سید علاءالدین حسین(ع)
آستان سید علاءالدین حسین(ع) برادر شاهچراغ(ع) در میدان آستانه شیراز جاي دارد.
بنای نخستين اين آرامگاه در زمان قتلغ خان والی فارس ساخته شد ولی بنای اساسی آن در
دوران صفویه فردی به نام میرزا علی که اهل مدینه منوره بوده، ساخت. سلطان خلیل
(حکمران و نماینده شاه اسماعیل صفوی در فارس) در سال 923 هجري قمري بقعه را تعمیر و
بازسازي كرد.
در دوران قاجار، مشیرالملک وزیر فارس آرامگاه را از نو ساخت و محمدرضا خان
قوام‌الملک درون حرم را آیینه‌کاری کرد. در سال 1331 هجري قمري گنبد جدیدی با اسکلت
فلزی بر روی آرامگاه نصب شد. در جنوب شرقی آرامگاه، مقبره سید عبداله حجاب
(ضیاء‌السلطان) قرار دارد.
علی بن حمزه(ع)
در کنار پل دروازه اصفهان، آرامگاه یکی از امامزادگان به نام علی بن حمزه بن
موسی‌الکاظم(ع) قرار دارد.. بنای اصلی بقعه را به دوره عضدالدوله نسبت داده‌اند که
بعدها در دوران صفویه، شهریار زند و قاجاریه تعمیراتی در آن صورت گرفت. در
منبت‌کاری ورودی این بقعه، بسیار زیباست.
ضریح مطهر، در زیر گنبد اصلی قرار گرفته و تزئینات کاشی‌کاری، آیینه‌کاری و
شیشه‌های رنگی بر عظمت و شکوه این بنا افزوده است. در صحن این آرامگاه، چند تن از
امرای آل بویه مانند عمادالدوله علی و رکن الدوله حسن مدفون بودند که اکنون اثری از
قبر آنان نیست.
سید تاج‌الدین غریب (ع)
بقعه امامزاده سید تاج‌الدین غریب(ع) در محله دروازه کازرون شیراز قرار دارد. نام
آن حضرت جعفر بن فضل بن علی بن ابی طالب(ع) است و دارای دو لقب تاج‌الدین و
غریب مي باشد.
آرامگاه وي در دوران قاجار ساخته شد. در سردر ورودی اين بارگاه، تصاویری از بهشت،
کربلا، طبیعت، فرشتگان، ابوالفضل‌العباس، گل و بوته و تمثال مبارک علی(ع) به وسیله
کاشی هفت رنگ ایجاد شده است.
آرامگاه بی بی دختران
آرامگاه بی‌بی دختران، يكي از بقاع متبرکه شیراز است که درکوچه‌ای منشعب از خیابان
شهید دستغیب و پشت بیت‌العباس قرار دارد. این مکان، محل دفن بی‌بی خدیجه ام عبدالله
از فرزندان حضرت زین‌العابدین(ع) می باشد و چون به دلیل زمين‌لرزه ويران شد، محمد
قلی‌خان ایلخانی، عمارت را نوسازي و بازسازی كرد. این بقعه بارها در دوران‌هاي
گوناگون بهسازی و بازسازي شده است.
امام زاده زنجیری:
سیدجلال الدین ابن زید علی بن حسین معروف زنجیری به امام زاده های شیراز است که در
محله بالا گفت در خیابان لطفی خان زند و در مشرق مسجد نصیر الملک واقع شده است. در
حیاط امام زاده به بالای سر در ورودی زنجیری آویزان است که در گذشت بی گناهی اشخاص
مظنون آنان را زنجیر می نمودند و در صورت گشوده شدن زنجیر بی گناهی فرد ثابت می شده
است که این امام زاده در تاریخ 1380/1/23به شماره 4725 در فهرست آثار ملی به ثبت
رسیده است.
بقعه امامزاده ابراهيم
در محله قديمي لب آب نزديك گورستان دارالسلام ( دار السلم ) بقعه اي است به نام
امامزاده ابراهيم كه به احتمال زياد فرزند امام موسي كاظم است . بقعه فعلي توسط زكي
خان از سرداران زنديه ساخته شده است . در قسمت شمالي بقعه و بيرون از حرم چند مجلس
از وقايع بلا و صحنه هايي از روز قيامت بر روي كاشي با رنگهاي متنوع ترسيم شده است
. داخل حرم به شكل شاه نشين ساخته شده و دور تا دور بقعه كتيبه اي به خط ثلث در حد
عالي با قلم درشت بروي كاشي نوشته شده است . مرقد امامزاده در قسمت شاه نشين جنوبي
و بالاي آن آئينه كاري شده است .