موزه باغ عفیف‌آباد
این موزه دارای دو طبقه است. طبقه اول، موزه اسلحه و طبقه دوم موزه عبرت می باشد.
در طبقه زیرین سلاح‌های مختلفی از افراد صاحب نام مانند تفنگ‌های ویژه فتحعلی شاه،
مظفرالدین شاه قاجار، رضا خان، محمدرضا پهلوی، تفنگ‌های دلاوران نهضت جنگل و تپانچه
دکتر حشمت به نمايش درآمده‌اند. طبقه دوم ساختمان که محل اقامت خاندان پهلوی در
شیراز بوده، به عنوان «موزه عبرت» ساماندهی شده است.
موزه عبرت:
در طبقه دوم ساختمان باغ عفیف آباد به نمایش گذاشته شده است. این طبقه دارای اتاق
های همایش، رختکن، نشیمن و مطالعه و سالن پذیرایی و قمار است. بسته به کاربرد هر
اتاق، میز و صندلی های مخصول و متناسب با رنگ دیوارها جا داده شده اند. زیبایی این
اتاق ها را فرش های نفیس دو چندان کرده است از وسیله های موزه عبرت می توان گونه
هایی از صندلی ها و میزهای چهار گوش و گرد مرمر که به سبک روزگار لوئی چهاردهم و
پانزدهم ساخته شده است. و همچنین از سازهای موسیقی این موزه پیانوی مربوط به جشن
2500 ساله زمان پهلوی است که متعلق به شخص فرح پهلوی بود. این پیانو قدمت صد ساله
دارد.
موزه تاریخ طبیعی و تکنولوژی
ساختمان این موزه با مساحت 1600 مترمربع، در سال1353 خورشيدي توسط دانشگاه شیراز
ساخته شد و در سال 1356 به مکان كنوني با مساحت 5000 متر مربع انتقال یافت. موزه
شامل بخش‌های جانوری، گیاهی، زمین‌شناسی، موزه آناتومی، موزه تکنولوژی، مردم‌شناسی،
موزه تمبر، سکه، مدال و اسکناس، موزه نجوم و ستاره‌شناسی، کارگاه تاکسی‌درمی،
آکواریوم مارهای زنده، آکواریوم ماهی‌های آب شیرین و کتابخانه تخصصی می باشد.
موزه هنر (خانه فروغ‌الملک)
موزه هنر در خانه فروغ‌الملک (از بناهای دوران قاجار) قرار گرفته است. این بنا
متعلق به قوام‌الدین ملقب به «فروغ‌الملک» یکی از بستگان قوام شیرازی بوده که در
سال 1210 هجري قمري برای سکونت وی ساخته شده است. این بنا از سال 1381 خورشيدي پس
از بازسازي، در اختیار آقای حسن مشکین فام قرار گرفت. این موزه شامل صدها قطعه آثار
هنری است که بیش از نیم قرن توسط ایشان تهیه و گردآوری شده است. کل ساختمان به صورت
یک طبقه و در قسمتی دو طبقه با آجر و ملات ماسه آهکی ساخته شده است. در این موزه
آثار هنرمندان فارس در رشته‌های مختلف به ویژه هنرهای تجسمی سنتی ارائه شده است.
موزه آواها و نواها (خانه منطقی‌نژاد)
موزه آواها و نواها در خانه منطقی‌نژاد، در میدان احمدی و پشت مسجد نو قرار دارد.
اين خانه، از خانه‌های دوران قاجار می باشد و در سال 1384 خورشيدي توسط سازمان
میراث فرهنگی، صنايع دستي و گردشگری استان فارس به موزه آرشیو آواها و نواها تبدیل
شد. این موزه شامل بخش‌های مختلفی چون اتاق شنیداری، دیداری، آرشیو صوتی- تصویری،
گالری ساز، اسناد و دست‌نوشته‌های استادان موسیقی و... می باشد.
موزه خاتم (خانه سعادت)
موزه خاتم در خانه سعادت و در محله سنگ سیاه شیراز قرار گرفته است. خانه سعادت از
ديد کاشی‌کاری، آجرکاری و گره چینی یکی از بناهای شاخص و منحصر به فرد دوران قاجار
به شمار می رود. این خانه در سال 1384 خورشيدي به منظور حفظ و احیای هنرهای سنتی و
صنایع دستی به موزه خاتم تبدیل شد.
موزه لباسهای سنتی و آیینی(خانه صالحی)
این خانه دارای دو بخش اندرونی و بیرونی است. بخش بیرونی آن دارای یک حیاط مرکزی و
هشت اتاق در سه ضلع شمالی، غربی و شرقی است. این خانه دارای اتاق‌های سه دری و پنج
دری همراه با تزيینات گره چینی، گچ‌کاری و سقف‌های چوبی است. در ميانه حیاط این
خانه، حوضی بیضی شکل قرار گرفته است. بدنه دیوارهای حیاط، کاشی‌کاری شده و بر روی
آن طرح‌های اسلیمی، گل و مرغ و نقوشی از پادشاهان و سربازان قاجار به تصویر کشیده
شده است. در سال 1384 خورشيدي سازمان میراث فرهنگی این خانه را به موزه لباسهای
سنتی و آیینی تبدیل كرد.
منزل صابر ( خانه هنر )
متعلق به دوره قاجاريه مي باشد و روبروي حرم مطهر شاهچراغ ( ع) و در كوچه كه در
شمال و شرق بصورت دو طبقه مي باشد . در ضلع جنوبي ايوان با شكوهي با دو ستون چوبي
ديده بكار رفته مي توان از مشبك ازاره ها ، گج بري شومينه گره چيني دركها آجر كاري
در نما و سقفهاي چوبي نام برد . سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري فارس پس از باز سازي
كاربري آن را به( خانه هنر ) تغيير داد اين مركز از دو بخش عمده نمايشگاه و
كارگاههاي هنري تشكيل شده است .
گنجینه تاریخ فارس
ساخت این بنا در حدود سال 1290 هجري قمري به وسیله علی محمدخان قوام‌الملک دوم (نوه
حاج ابراهیم خان کلانتر اعتمادالدوله شیرازی) آغاز گردید و در سال 1302 هجري قمري
به وسیله محمدرضاخان قوام‌الملک سوم به پایان رسید. در نزديكي نارنجستان قوام و به
فاصله یک کوچه خانه زینت‌الملک قرار دارد. این ساختمان زیبا متعلق به خاندان
قوام‌الملک بوده است. آخرین مالک این عمارت، دختر قوام‌الملک به نام «زینت‌الملک»
بوده و از اين رو این بنا به نام او ماندگار است.
این بنا دارای بیش از 20 اتاق است. تالار اصلی ساختمان، دو طبقه است. در طبقه دوم
آن چند اتاق با گچبری‌های زیبا به چشم می‌خورد. در وسط ساختمان، تالار آیینه با
نقاشی‌ها و آیینه‌کاری‌های زیبا مزین شده است.
به منظور آشنایی هر چه بیشتر با شرح حال بزرگان این دیار، سازمان میراث فرهنگی،
صنایع دستی و گردشگری استان فارس با همکاری بنیاد فارس‌شناسی در خانه زینت‌الملک
اقدام به برپایی تندیس‌هایی از بزرگان و نام‌آوران فارس به شیوه تنديس‌هاي مومی
کرده است.
از نمونه‌هاي این تندیس‌ها می‌توان به تندیس شاپور ساسانی، سیبویه، سعدی، شیخ
روزبهان، ملاصدرا، فرصت شیرازی، علی اصغر حکمت، دکتر مهدی حمیدی، وصال شیرازی، بابا
فغانی، شهید آیت‌الله دستغیب، شهید مجید سپاسی، شهید خلبان عباس دوران، کریم‌خان
زند، لطفعلی‌خان زند، آقا محمد خان قاجار، محمد نمازی و... اشاره كرد.
موزه سنگ (تکیه هفت تنان)
تکيه هفت‌تنان يكي از بناهای دوران کریم‌خان زند است که در شمال آرامگاه حافظ و در
دامنه کوه تخت ضرابی (کوه چهل مقام) جاي گرفته است. وجود مدفن هفت عارف گمنام، این
مکان را به «هفت‌تنان» مشهور کرده است.
عمارت هفت تنان به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم می‌شود. در بخش شمالی، عمارتی دو
طبقه قرار دارد که در طبقه اول آن تالار مرتفعی با دو ستون سنگی یکپارچه بنا شده
است. بر روی این دو ستون، نقش‌های زیبایی با رنگ و روغن ترسیم شده که بخشی از آن به
مرور زمان از بین رفته است.
در تاقچه بالای این تالار، پنج برج مجلس با رنگ و روغن توسط آقا صادق، نقاش دوران
زندیه ترسیم شده است. این مجالس عبارتند از: درویش با کلاه و تبرزین و ریش سفید،
حضرت موسی(ع) در حال شبانی، شیخ صنعان و دختر ترسا، قربانی کردن اسماعیل توسط حضرت
ابراهیم(ع) و درویشی که بعضی او را شاه عباس اول صفوی و برخي او را سعدی یا حافظ
می‌دانند. این نقاشی‌ها در بین سال‌های 1336 و 1337 خورشيدي توسط نقاش و هنرمند
مشهور محمد باقر جهانمیری با همان طرح و نقش قدیمی بازسازي شد.
هم اكنون تکیه هفت تنان به موزه سنگ اختصاص یافته است.
موزه آب در آب انبار وکیل:
موزه آب در آب انبار وکیل راه اندازی شد. در این موزه با توجه به کاربری اصلی بنا،
سازه های آبی از دوران های مختلف تاریخی به شکل ماکت به طرز زیبایی به نمایش درآمده
است که شامل 10 ماکت و 25 تصویر می باشد.
موزه سنگ و گوهر دریای نور:
این موزه با حمایت اداره کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری فارس و مشارکت بخش
خصوصی در بهمن ماه سال 88 در شیراز راه اندازی شد. در این موزه که در یکی از فرعی
های خیابان عفیف آباد شیراز قرار گرفته است. بازدیدکنندگان می توانند گالری زیبایی
از سنگ های قیمتی و جواهرآلات و نحوه تراش سنگ ها و دست ساخته های زیبایی از سنگ ها
از جمله انواع گوشواره، انگشتری، گردن بند، دستبند و سایر زیورآلات را تماشا کنند.
موزه پارس
يكي ديگر از بناهاي مجموعه كريم خاني در شهر شيراز ، بناي موسوم به كلاه فرنگي است
كه در كنار ارگ كريم خاني و در باغي به نام باغ نظر واقع شده است . اين بناي هشت
ضلعي كه در وسط باغ قرارداشته اقتباسي است از عمارت هشت بهشت اصفهان . در دوره
زنديه ، خان زند مهمانان خارجي و رسمي را در اين مكان به حضور مي پذيرفت و از
مهمترين مراكز تشريفات سياسي كريم خان به حساب مي آمد .
در اطراف اين بنا در 4 جهت ، 4 حوض وجود داشت كه امروز به جز يكي از آنها كه به
دليل كشيدن خيابان از جاي خود برداشته شده ، سه تاي ديگر به صورت اوليه خود باقي
مانده اند .
عمارت كلاه فرنگي در سال 1315 به موزه پارس تبديل شد . اين بنا نماي بيروني آن با
كاشي كاريها جالبي تزئين شده است كه نقوشي همچون پرندگان و شكار و گل و بوته و
داستانهاي قديمي را در خود دارد ، داخل بنا شامل تالاري مركزي ، گنبد را همراه با
چهار شاه نشين يا چهار گوشواره است كه در شاه نشين شرقي جسد كريم خان زند دفن
گرديده بود كه با آمدن آقا محمد خان قاجار به شيراز ، جسد كريم خان به دستور او به
تهران انتقال داده شد .
حوضي نيز از جنس مرمر در وسط تالار ديده مي شود از ديگر تزئينات داخل ساختمان
مقرنس هاي بسيار زيبا و همچنين يازده نقاشي است كه از آثار نقاشي ماهر دوره زنديه ،
آقا صادق مي باشد .
از جمله آثار مهمي كه در موزه پارس وجود دارد ، مجموعه اي از قرآن هاي نفيس خطي
است كه شامل 12 جلد است و در سال 777 هجري نوشته شده و بوسيله توران شاه وزير شاه
شجاع وقف شاهچراغ گرديده است و يا قرآن خطي ديگري با دستخط يحيي الجمال الصوفي است
كه تاريخ سال 745 تا 746 را دارد و توسط تاشي خاتون ( مادر شاه ابو اسحاق اينجو )
وقف شاهچراغ گرديده است . علاوه بر اين آثار ، ظروف سفالي ماقبل تاريخ و مفرغهايي
مربوط به لرستان ، آثار نقاشي لطفعلي خان صورتگر كه در قرن 13 هجري مي زيسته است و
چند شمشير از جمله شمشير كريم خان زند جزء مجموعه موزه پارس به حساب مي آيند .
مجموعه باغ و ساختمان موزه پارس در سال 1314 در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيد
.
موزه فرش فارس
موزه خصوصی فرش فارس در بافت قدیم شهر شیراز و در مجاورت دو بنای تاریخی نارنجستان
قوام و خانه زینت‌الملک واقع شده است. ساختمان موزه یکی از بناهای تاریخی عصر قاجار
است که بخشی از مجموعه قوام به حساب می‌آید.
تنوع طرح و رنگ فرش فارس از سایر نقاط ایران بیشتر و قدمت نقوش فرش فارس به بیش از
سه هزار سال قبل می‌رسد. انتقال نقوش و طرح‌های باستانی از نسلی به نسل دیگر موجب
شده است که امروز ما شاهد گنجینه‌ای بزرگ شامل چند هزار طرح در فرش فارس باشیم.
از آنجا که فارس در طول تاریخ چندهزار ساله خود مسکن اقوام مختلف بوده است، فرش
فارس از جنبه مدنی به سه گونه فرش عشایری، روستائی و شهری و از لحاظ مهارت بافت،
رنگ‌آمیزی و استفاده از الیاف به چهارگونه ترکی، لری، فارسی و عربی تقسیم می‌گردد.
موزه فرش فارس یک موزه تخصصی است که گنجینه فرشهای خود را به صورت ادواری و در
دوره‌های سه ماهه به نمایش می‌گذارد. در این موزه نمونه‌های متنوعی از فرش فارس به
نمایش گذاشته می‌شود. متأسفانه به دلیل گرمی اقلیم فارس که موجب از میان رفتن الیاف
فرش می‌شود، از فرشهای باستانی فارس اثری بجا نمانده است به همین دلیل قدیمی‌ترین
فرش به نمایش درآمده در موزه متعلق به عصر زندیه است.
موزه فرش فارس بعلاوه در طول سال اقدام به برگزاری نمایشگاه‌های متنوع از فرشها و
دستبافته‌های مجموعه‌داران تمامی نقاط جهان می‌نماید.